Schenken van aandelen op naam, hoe zat dat nu weer?

Notariële akte noodzakelijk?

Het Burgerlijk Wetboek voorziet dat iedere akte van schenking, op straffe van nietigheid, moet worden verleden voor een notaris. Elke Belgische notariële akte is verplicht te registeren, waardoor schenkbelasting verschuldigd is. Indien je in het verleden de schenkbelasting wou vermijden en toch de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek wou naleven, werd geopteerd om te schenken voor een buitenlandse notaris (voornamelijk in Nederland). Sinds 15 december 2020 is deze piste niet meer mogelijk aangezien vanaf dan ook buitenlandse notariële schenkingsaktes verplicht geregistreerd moeten worden en er bijgevolg ook schenkbelasting verschuldigd is. 

Om de fiscale druk te temperen bieden de regionale gunstregimes voor de schenking van aandelen van familiale vennootschappen een oplossing. Via deze gunstregimes is het meestal mogelijk om familiale vennootschappen, als aan alle voorwaarden voldaan is, te schenken zonder dat er schenkbelasting verschuldigd is.  

Indien niet voldaan is aan de voorwaarden zal er op de schenking van aandelen op naam in Vlaanderen, in rechte lijn 3% of in de andere gevallen 7%, schenkbelasting verschuldigd zijn.  

Blijft dus de vraag of er alternatieve schenkingsvormen bestaan die niet aan de registratieplicht onderworpen zijn en dus geen schenkbelasting tot gevolg hebben. 

De handgift en onrechtstreekse schenking als uitzondering

Volgens de rechtspraak zijn de handgift en onrechtstreekse schenking een belangrijke uitzondering op de verplichte notariële schenkingsakte. In het verleden werd daarom wel eens gekozen voor een naamloze vennootschap met uitgifte van aandelen aan toonder. Dit maakte het mogelijk om de aandelen via handgift te schenken. De afschaffing van de aandelen aan toonder heeft ertoe geleid dat deze mogelijkheid niet langer bestaat. 

Een andere, in de rechtsleer bekritiseerde, gebruikte piste was de inschrijving van de overdracht in het aandelenregister zonder dat er een schenkingsakte was. Volgens verschillende arresten van het hof van beroep te Antwerpen dient een loutere inschrijving in het aandelenregister die door beide partijen ondertekend, aanzien te worden als een onrechtstreekse schenking. Volgens de analyse van het hof is de inschrijving op zich geen schenkingsakte die verplicht notarieel verleden dient te worden, maar een loutere bevestiging of uitvoering van een eerdere gedane overdracht. Het hof is dan van oordeel dat dit een rechtsgeldige schenking van aandelen op naam betreft. 

Hou er wel rekening mee dat deze onrechtstreekse schenking eventueel fiscaal belast zou kunnen worden in de erfbelasting wanneer de schenker binnen de 3 jaar overlijdt na de schenking. Deze termijn wordt verlengd naar 7 jaar voor schenkingen van aandelen van een familiale vennootschap. Bijgevolg is het daar eerder aangewezen om te opteren voor de toepassing van het gunstregime. 

Gelet op de kritiek in de rechtsleer en mogelijk belastbaarheid is het aan te raden om de nodige voorzichtigheid in acht te nemen bij zulke schenkingen en de nodige documenten, zogenaamde ‘pacte adjoint’, op te stellen ter bevestiging van de gedane schenking en de daaraan gekoppelde voorwaarden. 

Heb je vragen? De collega’s van liberoo Juridisch advies helpen je graag verder.